Śmierć właściciela firmy = śmierć firmy

Śmierć właściciela firmy (działalność gospodarcza) = likwidacja firmy

Wraz z nim (właścicielem) kończą swój byt wszelkie stosunki prawne związane z firmą, regulowane często sprzecznymi przepisami z różnych gałęzi prawa!


1. Wykreślenie z ewidencji w gminie i w GUS (regon) – jest to skutek automatyczny – firma przestaje istnieć

2. Wygaśnięcie koncesji i zezwoleń

3. Wygaśnięcie pełnomocnictw (np. W ZUS i US)

4. „Wyksięgowanie” - remanent likwidacyjny – konieczność odprowadzenia odliczonego wcześniej VAT i podatku dochodowego

Cała odpowiedzialność za podatki ordynacja podatkowa reguluje oddzielnie – odpowiedzialność za podatki zmarłego przechodzi na spadkobierców analogicznie do tego, jak przejęli spadek, ale na postawie ordynacji podatkowej, a nie na podstawie prawa spadkowego.



Prawo cywilne

1. Umowy zlecenia w przypadku śmierci zleceniobiorcy wygasają z mocy prawa, chyba, że same stanowią inaczej – art. 748 kc

2. Wygasają umowy leasingu, kredytu – najczęściej całość pozostałej do spłaty kwoty kredytu stawiana w stan natychmiastowej wymagalności (patrz postanowienia ogólnych warunków umowy lub regulaminu) i istnieje ryzyko, że bank potraktuje kredyt jako przeterminowany i zacznie naliczania karnych odsetek; przy leasingu przedmiot leasingu jest najczęściej zabierany i sprzedawany, a pozostałe do zapłaty raty są sumowane – także należy zbadać poszczególne umowy leasingu.

3. Wygaśnięcie umów najmu lub dzierżawy – konieczność wyprowadzenia się z zajmowanej dotąd nieruchomości.

4. Wygaśnięcie umów rachunku bankowego – blokada środków do czasu zakończenia postępowania spadkowego (pieniądz może wpływać, ale nie będzie wypłacany).

5. Wygaśnięcie umów o pracę – konieczność wypłaty odpraw zgodnie z kodeksem pracy.

6. Brak osoby, która: może podpisać deklarację w US, złożyć deklarację do ZUS, podpisać fakturę, podpisać przelew.


Wygaśniecie umowy

Warto przypomnieć, że przepisy dotyczące umowy zlecenia zostały uregulowane w art. 734-750 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z Kodeksem cywilnym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

W związku z czym na ogół zlecenie wygasa na skutek wykonania zleconej usługi. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 748 Kodeksu cywilnego w braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.
Należy jednak podkreślić, że inaczej jest w sytuacji śmierci zleceniodawcy. Art. 747 Kodeksu cywilnego stanowi, iż w braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych.

Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.

Warto również zaznaczyć, że jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.

Reasumując; w myśl art. 747-748 Kodeksu cywilnego umowa zlecenia wygasa poprzez wykonanie zleconej usługi, oraz z powodu śmierci lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych zleceniobiorcy (chyba, że zapisy umowy stanowią inaczej).

Skutki ekonomiczne

• W zależności od wielkości i zakresu prowadzonej działalności – firma zaprzestaje wykonywania działalności i traci przychody

• Powstają najczęściej nieprzewidziane długi (VAT, podatek dochodowy, odprawy pracownicze, kredyty, leasing) wymagalne do szybkiej spłaty

• Trwa postępowanie spadkowe, nie można zarządzać majątkiem ani go sprzedawać

Śmierć wspólnika SPÓŁKI JAWNEJ – trzy możliwe warianty.

• Spółka ulega likwidacji z mocy prawa, spadkobiercy nie wchodzą do spółki

• Wspólnicy (przynajmniej 2) mogą podjąć uchwałę o dalszym działaniu spółki, ale muszą spłacić spadkobierców zmarłego wspólnika.

• Kiedy wspólnicy (przynajmniej 2) podejmą taką uchwałę albo, kiedy umowa spółki tak stanowi.

• Wartość udziału kapitałowego spadkobiercy wspólnika oznacza się na podstawie bilansu na dzień śmierci wspólnika.

• Spółka wypłaca ekwiwalent udziału kapitałowego w gotówce spadkobiercom – na ich żądanie po zakończonym postępowaniu spadkowym

• Spłata ze strony spółki wchodzi do masy spadkowej i jest opodatkowana podatkiem od spadku.

• W spółce zostają pozostali wspólnicy.

• Zmiana proporcji w spółce.

• Spółka wypłaca „ekwiwalent” uzależniony od aktualnej wyceny majątku spółki – wartość zmienna w czasie i najczęściej rosnąca z roku na rok.

• Spółka (majątek spółki) zmniejsza się o wartość wypłaconą spadkobiercom – konieczność wypłaty np. 1/3 wartości majątku spółki (po cenach rynkowych, nie księgowych!!!!) Najczęściej powoduje utratę płynności finansowej w spółce lub nawet upadłość

• Występuje ryzyko sporu pomiędzy rodziną zmarłego a wspólnikami o wycenę wartości udziału kapitałowego

• Spadkobiercy płacą podatek spadkowy, (jeśli nie ma ulgi)

Polisy dla wspólników

• Jeżeli ekwiwalent dziedziczy rodzina – brak podatku od spadku.

• Suma Ubezpieczenia na minimalną przewidywaną wartość spłaty (ekwiwalentu wypłacanego przez spółkę na podstawie bilansu sporządzanego na dzień śmierci) – występuje trudność z jej oszacowaniem biorąc pod uwagę, że wiele firm rośnie 20-30% rocznie, a nie wiemy, kiedy nastąpi śmierć wspólnika. Istnieje wtedy ryzyko niepełnego zabezpieczenia, spowodowane - wzrostem wartości firmy lub brakiem możliwości podniesienia ochrony.

• W polisach ubezpieczającym powinna być spółka (zablokowanie możliwości zmiany uposażonych bez zgody ubezpieczającego)

Uposażeni

• proporcjonalnie pozostali wspólnicy (taniej) – wspólnicy muszą jednak „wyksięgować” pieniądze do spółki, bo to spółka płaci ekwiwalent

• spółka (drożej, bo wypłata z polisy podnosi wartość udziału zmarłego, jako że spółka na dzień sporządzania bilansu ma roszczenie do towarzystwa ubezpieczeń o wypłatę SU i proporcjonalnie większa kwota przypada na zmarłego

W umowie spółki można wprowadzić mechanizmy dotyczące dziedziczenia udziałów.

Dwa poprzednie warianty odnosiły się do sytuacji, gdzie w umowie spółki nie była wprowadzona zasada dziedziczenia udziałów.

• W spółkach osobowych zasadą jest, że śmierć wspólnika powoduje likwidację firmy, a udziały nie są dziedziczone, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. Żeby to jednak zrobić zapis w umowie spółki musi istnieć, zanim wspólnika zabraknie – nie można takiej zmiany zrobić post factum. Jest to mechanizm, który jest najbardziej odpowiedni z punktu widzenia zasad planowania spadkowego, daje bowiem najwięcej możliwości.
• Wymagany jest zapis w umowie spółki a wartość udziałów wchodzi do masy spadkowej. Do spółki wchodzą spadkobiercy zmarłego: ustawowi lub testamentowi (spadkobiercy lub zapisobiercy).
• Jeśli będzie dziedziczenie ustawowe – współwłasność na udziałach (jeśli dodatkowo dziedziczą niepełnoletni nie można nic zrobić bez zgody sądu rodzinnego) - tak czy owak nowe osoby w spółce (kwestia kto to będzie...)

Istnieje możliwość uzupełnienia mechanizmu testamentami – zgodnie z zasadami konstruowania planu sukcesji – czyli:

• Wszyscy wspólnicy spisują testamenty, gdzie do całości spadku powołują jedną osobę (spadkobiercę technicznego)
• Spadkobierca techniczny zobowiązany jest do przekazania udziałów tytułem zapisu pod warunkiem spłaty (zgodnie z konstrukcją testamentu i mechanizmów dotyczących zapisów warunkowych)
• Jednocześnie spółka wykupuje 3 polisy z proporcjonalną sumą ubezpieczenia zgodnie z udziałami w spółce
• Każdy wspólnik uposaża pozostałych wspólników proporcjonalnie – łącznie na wysokość przyszłej spłaty

Jeśli np. umiera wspólnik B – na podstawie testamentu całość dziedziczy np. żona (spadkobierca techniczny)
Zatem: udziały razem ze spadkiem przechodzą na żonę, w terminie wyznaczonym w testamencie żona przekazuje udziały wspólnikowi C pod warunkiem, że ten dokona spłaty na określoną w testamencie kwotę = Sumie Ubezpieczenia. Spłata finansowana jest pieniędzmi uzyskanymi z polis. Wspólnicy płacą podatek od spadków (jeśli jest).


Jest to skuteczny mechanizm przekazania udziałów

Dla określonych w testamencie osób: wybrany spadkobierca (np. syn) – gdzie spłacani są pozostali spadkobiercy, bo np. syn dostał większą wartość, niż mu się z udziału w spadku należało
Pozostali wspólnicy (uwaga na podatek) – gdzie spłacani są spadkobiercy, w zamian za przekazane tytułem zapisu udziały (to nie jest sprzedaż! Udziały nie podlegają wycenie! Nie trzeba robić bilansu!). Za określone z góry i na stałe pieniądze ustalone w testamencie, jako warunek wykonania zapisu.


Jeśli jesteś zainteresowany takim ubezpieczeniem  zadzwoń lub napisz do mnie.